Eerlijk gezegd, er zijn meer wegen naar Rome dan je denkt
Oké, misschien een cliché om Rome te noemen als je het over reizen hebt, maar het klopt wel! Toen mijn nichtje vorig jaar zei dat ze reisbegeleider wilde worden, was ik eerst een beetje verbaasd. Welke studie moet je daar eigenlijk voor doen? Blijkt dat er heel veel verschillende manieren zijn om in dit vak terecht te komen. Sommige mensen doen jaren over hun opleiding, anderen springen er gewoon in en leren alles onderweg. Wat ik ontdekte tijdens mijn zoektocht naar informatie (ja, ik ben zo’n tante die alles uitzoekt voor familieleden), is dat het niet zozeer om het papiertje gaat, maar meer om wie je bent als persoon. Natuurlijk helpt een goede opleiding enorm, maar de beste reisbegeleiders die ik ken hebben iets extra’s – een passie voor mensen en verhalen. De één begon na de middelbare school meteen met een praktijkopleiding, de ander deed eerst nog een universitaire studie. Beide wegen leiden naar hetzelfde doel: mensen een onvergetelijke vakantie bezorgen.
MBO tourism, de klassieke route die nog steeds werkt
Mijn buurman deed jaren geleden zijn MBO Toerisme en Recreatie, en hij heeft er nog nooit spijt van gehad. “Drie jaar leek eerst lang,” vertelt hij altijd, “maar achteraf was het de beste investering die ik ooit deed.” Tijdens zijn opleiding leerde hij niet alleen de theorie over verschillende culturen en bestemmingen, maar ook praktische dingen. Bijvoorbeeld hoe je een groep van 25 mensen door een drukke markt in Marrakech loodst zonder iemand kwijt te raken – geloof me, dat vereist skills! Wat hem vooral bijbleef waren de stages. Eerst een paar maanden bij een lokaal reisbureau, daarna bij een grote touroperator. “Die stage-ervaringen waren eigenlijk waardevoller dan alle lessen samen,” zegt hij. “Want in de klas leer je hoe het hoort, maar in de praktijk gaat er altijd wel iets mis.” Het mooie van MBO is dat je breed wordt opgeleid. Je snapt niet alleen hoe reisbegeleiding werkt, maar ook hoe de hele industrie in elkaar zit. Dat maakt je later flexibeler – je kunt niet alleen groepen begeleiden, maar ook bij reisbureaus werken of zelfs je eigen bedrijf beginnen.
Snelcursussen voor mensen die snel willen starten
Niet iedereen heeft zin in jaren studeren. Mijn collega Marloes bijvoorbeeld, wilde op haar 35ste nog van carrière switchen. Ze had genoeg van haar kantoorbaan en droomde al jaren van werken in de reisbranche. Een online opleiding tot reisleider bij Ivor Reisbegeleiding was voor haar de perfecte oplossing. “Intensief, dat wel,” lacht ze, “maar ik leerde meer in die vier maanden dan in jaren op kantoor.” Deze korte opleidingen zijn echt gericht op wat je direct nodig hebt. Geen eindeloze theorie over toerisme-economie, maar concrete vaardigheden. Hoe presenteer je jezelf? Wat doe je als iemand onwel wordt tijdens een excursie? Hoe handel je boze klanten af? Marloes werkt inmiddels als gids in Amsterdam en verdient zelfs meer dan in haar vorige baan. Ze heeft wel gemerkt dat ze soms minder achtergrondkennis heeft dan collega’s die een langere opleiding deden. “Maar dat haal ik bij door veel te lezen en ervaring op te doen,” zegt ze nuchter.
HBO en universiteit voor de ambitieuzen onder ons
Sommige mensen willen gewoon het maximale uit zichzelf halen. Zoals mijn studiegenoot Tom, die na zijn HBO Tourism Management nu productmanager is bij een grote touroperator. Hij ontwikkelt complete reisprogramma’s voor groepen van honderden mensen. “Als reisbegeleider zie je één kant van het verhaal,” legt hij uit, “maar als productmanager moet je de hele puzzel begrijpen.” Zijn opleiding gaf hem inzicht in marketing, financiën, en strategische planning. Dingen die je als gewone gids misschien niet dagelijks nodig hebt, maar die wel essentieel zijn als je hogerop wilt. Op de universiteit gaat het nog een niveau dieper. Een vriendin deed Tourism Studies in Breda en schreef haar scriptie over duurzaam toerisme in Nepal. Nu werkt ze voor een NGO die lokale gemeenschappen helpt om van toerisme te profiteren zonder hun cultuur te verliezen. Heel anders dan waar ik eerst aan dacht bij “reisbegeleider worden”! Deze langere opleidingen kosten meer tijd en geld, maar geven je ook veel meer mogelijkheden. Je kunt later kiezen: wil je daadwerkelijk groepen begeleiden, of ga je meer de management kant op?
Talen leren, want Engels alleen is niet genoeg meer
Hier wordt het interessant. Vroeger kon je wel redden met Engels en misschien wat Duits. Tegenwoordig is dat écht niet meer genoeg. Vorige maand was ik in een museum in Amsterdam en hoorde ik een gids in het Chinees uitleggen over Rembrandt. Fascinerend! Die man verdiende waarschijnlijk het dubbele van zijn collega’s, gewoon omdat hij een extra taal beheerste. Chinese toeristen betalen graag meer voor een gids die hun eigen taal spreekt. Hetzelfde geldt voor Arabisch, Russisch, of zelfs Japans. Mijn advies? Begin vroeg met talen leren, ook als je opleiding er niet veel aandacht aan besteedt. Apps zijn handig voor de basis, maar échte conversatie-ervaring krijg je alleen door te praten met native speakers. Ik ken iemand die elke week naar een taalcafé gaat – gratis, gezellig, en je leert mensen kennen uit andere culturen. Win-win! Trouwens, veel reisorganisaties betalen tegenwoordig voor taalcursussen van hun medewerkers. Dus zelfs als je later pas begint met een nieuwe taal, zijn er mogelijkheden.
Zachte vaardigheden die je niet uit boeken leert
Dit is waar het volgens mij echt interessant wordt. Je kunt alle boeken over toerisme gelezen hebben, maar als je geen people person bent, wordt het lastig. Reisbegeleiding draait voor 80% om persoonlijkheid en sociale vaardigheden. Neem nou mijn nicht Sandra – zij deed precies dezelfde opleiding als haar klasgenoot Kevin. Sandra is nu een gevierde gids die altijd uitverkochte tours heeft. Kevin werkt inmiddels achter de balie van een reisbureau omdat hij het contact met groepen te stressvol vond. Het verschil? Sandra is van nature nieuwsgierig naar mensen en kan elk verhaal boeiend vertellen. Kevin wist veel meer feitjes, maar kon die kennis niet goed overbrengen. Dus hoe ontwikkel je die sociale vaardigheden? Sommige mensen hebben geluk en zijn er van nature goed in. Anderen moeten er meer voor doen. Improvisatielessen helpen bijvoorbeeld om spontaner te worden. Of join een debatclub om je presentatie-skills te verbeteren. Zelfs iets simpels als vrijwilligerswerk bij evenementen kan je helpen om comfortabeler te worden in groepen. Het punt is: wees eerlijk tegen jezelf over je sterke en zwakke punten, en werk daar bewust aan.
Van studie naar eerste klanten, ook vanuit je eigen huis
Hier komt het spannende gedeelte – hoe ga je van student naar werkende reisbegeleider? Veel mensen denken dat je meteen bij een grote touroperator moet solliciteren, maar dat hoeft helemaal niet. Steeds meer gidsen beginnen als zelfstandige. Neem bijvoorbeeld Lisa, die vorig jaar afstudeerde. Ze woont in Leiden en begon met rondleidingen door haar eigen stad. Gewoon in het weekend, als hobby naast haar bijbaan. Ze maakte een Instagram account, plaatste mooie foto’s van verborgen plekjes in Leiden, en langzaam maar zeker kreeg ze volgers. Nu organiseert ze elke zaterdagmiddag tours, en in de zomer zijn die vaak uitverkocht. Het mooie is dat ze vanuit huis werkt – alle boekingen gaan via social media of haar website. Ze verdient er nog niet genoeg mee om er fulltime van te leven, maar het is een perfecte manier om ervaring op te doen. En wie weet groeit het uit tot een echt bedrijf? Tijdens corona hebben veel mensen ontdekt dat je met creativiteit en doorzettingsvermogen best een leuke business kunt opbouwen, zelfs zonder veel startkapitaal.